خسرو شاهانی

به گفته بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایران، «خسرو شاهانی از چهره‌های شناخته شده در طنز اجتماعی و ژورنالیستی معاصر است و مجموعه ای از بهترین داستان‌های طنز ایران را با سبك و سیاق خاص خود نوشته و علاوه بر برقراری ارتباط با خوانندگان عام و ساده پسند، از نظر تكنیك داستان نویسی نیز قابل توجه و دفاع است.»

شاهانی در كتاب آدم عوضی، خودش را چنین معرفی كرده‌است: «در دهم دی 1308 شمسی مطابق با اول ژانویه 1929 میلادی در نیشابور متولد شدم (اینكه می‌بینید مردم مختلف جهان و كشورهای اروپایی و دنیای مسیحیت شب اول ژانویه را جشن می‌گیرند، قسمت اعظمش به خاطر تولد بنده است). پدرم را در كودكی و مادرم را در بزرگی از دست دادم. كار رسمی مطبوعاتی‌ام را از اول سال 1334 شمسی با روزنامه خراسان چاپ مشهد شروع كردم كه مدت سه سال به‌طور مستمر ادامه داشت. در این روزنامه كه یومیهٌ صبح بود و هفته‌ای شش بار منتشر می‌شد، علاوه بر نوشتن داستان‌های كوتاه طنزآمیز، دو ستون تحت عنوان «شوخی و خنده» هم كه اصلاً خنده نداشت و نظم و نثر بود می‌نوشتم»

گفته می‌شود: «او به دلیل شغل پدرش كه كارمند دولت و همواره در مأموریت بود، تحصیلات ابتدایی را در تربت حیدریه گذراند و در كاشمر و سبزوار تا حدّ سیكل اول (سال سوم متوسطه) ادامه تحصیل داد. اما بر اثر فوت ناگهانی پدر در سال ٬1322 مجبور شد برای گذران زندگی وارد خدمات اداری شود. آغاز فعّالیّت مطبوعاتی او به اقامت سه ساله اش در زاهدان و همكاری با ندای زاهدان و پیام سیروس باز می‌گردد. وی در مشهد با روزنامه خراسان به طور جدی ٬ همكاری كرد. در این جریده ٬ ستونی با عنوانِ به نوشته‌های طنزآمیز او «شوخی و خنده» اختصاص داشت كه با اقبال خوانندگان روبه رو شد.»

شاهانی در سال 1336 به دعوت صادق بهداد مدیر روزنامه جهان به تهران آمد و ستون «از هر دری سخنی» را در آن روزنامه به كار انداخت كه به بررسی شرایط و مسائل روز می‌پرداخت. از سال 1337 علاوه بر كار در روزنامه جهان، خبرنگار پارلمانی روزنامه پست تهران هم بود. در 1338 در تهیه برنامه «گفتنی‌ها» با رادیو تهران به همكاری پرداخت. در روزهای یكشنبه، در سال‌های 1351 تا 1355 برنامه‌ای با عنوان «سیر و سفر» می‌نوشت. از 1338 خبرنگار پارلمانی روزنامه كیهان شد كه این همكاری تا 1358 به طول انجامید و هفته‌ای یك روز، بین سال‌های 1342 تا 1345 در این روزنامه یك صفحه مطلب طنزآمیز به صورت داستان و مقاله با عنوان «جنجال برای هیچ» می‌نوشت كه بعدها به «بین دو سنگ آسیا» و «مسافرت بدون گذرنامه» تبدیل شد. از مهر 1341 تا خرداد 1358 با خواندنی‌ها همكاری داشت و در هر شماره خواندنی‌ها، سه یا چهار صفحه تحت عنوان «در كارگاه نمد مالی» مطلبی می‌نوشت كه رنگ اجتماعی و ادبی داشت. گزیده‌ای از مطالب «در كارگاه نمد مالی» در سال 1377 به صورت كتاب چاپ شده‌است. او همچنین با نشریات ترقی، سپید و سیاه، روشنفكر، آسیای جوان، امید ایران و توفیق به‌طور غیر مستقیم همكاری داشت.

خسرو شاهانی دربارهٔ طنزنویسیِ خود گفته است: «زندگی قصه تلخی است كه من از این قصه‌ها افسانه شیرین ساخته‌ام» و در جای دیگر: «طنز مثل سیل راه خودش را می‌رود٬ بعضی‌هاش به دل می‌نشیند ٬ بعضی نه. بعضی گل‌ها قشنگ‌اند اما بو ندارند. بعضی نه رنگ دارند نه بو. طنز امروز و دیروز نداریم»

شاهانی، پس از ماه‌ها بیماری، در سن 72 سالگی در 20 اردیبهشت 1381 در گذشت.

آثار:

از شاهانی تاكنون بیش از نوزده مجموعه طنز به چاپ رسیده است. وی با نشریاتی مانند ترقی - سپید و سیاه - روشنفكر - آسیای جوان - امید ایران - تهران مصور و توفیق همكاری داشته و پس از انقلاب 57، آثار طنزآمیز او علاوه بر آتیه، در نشریات فكاهیون، گل آقا و در مجله جدول كنكاش زیر عنوان «گل گشت» نیز به چاپ رسیده است.داستان‌های خسرو شاهانی در اتحاد جماهیر شوروی سابق و كشورهای بلوك شرق بارها و بارها چاپ شده‌است. از سال 1346 چاپ آثار وی در ارمنستان و دیگر جمهوری‌های شوروی سابق و مسكو توسط جهانگیر درّی استاد كرسی ادبیات فارسی دانشگاه مسكو در تیراژهای پنجاه هزار، صدهزار و چهارصد هزار در مجلات ستاره سرخ، جوانان شوروی و آسیا و آفریقای امروز به چاپ رسیده است. همچنین اكثر مجلات كشورهای اروپای شرقی آثار او را منتشر كرده‌اند. شیوه داستان‌نویسی او، خطی است كه معمولاً از زبان اول شخص روایت می‌شود و درون‌مایه اجتماعی دارد.


منبع: دانشنامه ویكی پدیا