حسین توفیق

حسین توفیق متولد 14 مهر 1258، فرزند نجفقلی میرزا و بنیانگذار، صاحب امتیاز و اولین مدیر مسئول هفته نامه توفیق، نخستین نشریه فكاهی - سیاسی ایران، شاعر، نویسنده، طنزپرداز و روزنامه‌نگار ایرانی بود.
حسین توفیق از همان ابتدا طبع و ذوق شعری داشت، وی نیمی از عمر خود را صرف ترویج معارف و توسعهٔ ادبیات كرد، او شاعری نكته سنج و روزنامه‌نگاری حساس بود.
به مدت چهار سال، از اواخر سال 1296 تا اواسط سال 1300، سردبیر روزنامه گل زرد بود و در سال 1301 موفق به گرفتن امتیاز نشریه هفته نامه توفیق شد كه نشریه‌ای ادبی فكاهی بود.
او در تهییج و تقویت قریحهٔ نو شاعران تأثیر زیادی داشت. او در 29 بهمن 1318، پس از سپردن اداره هفته نامه توفیق به تنها فرزندش محمدعلی خان توفیق، درگذشت.

دوره‌ی اول انتشار «توفیق» از آبان 1301 و به صاحب امتیازی عباس توفیق آغاز گردید. در این دوران، «توفیق» هر دوشنبه و در چهار صفحه منتشر می‌شد. «توفیق» در شرایطی منتشر می‌شد كه عرصه‌ی سیاسی ایران در تب‌وتاب بازی قدرت میان رضاخان، سید ضیاء و شاه جوان قاجار قرار داشت و البته كفه‌ی ترازو به‌تدریج به نفع عامل كودتای اسفند 1299 سنگین می‌شد.

از آغاز سال 1317، «توفیق» مجدداً طرح نكات اخلاقی و مسائل اجتماعی با زبان طنز را در دستور كار خود قرار داد. اما حكومت رضاشاه كه تمام عرصه­های فرهنگی و آموزشی را در سیطره‌ی خود داشت، همین اندازه را هم تحمل نكرد و «توفیق» را كه دومین روزنامه‌ی پُرتیراژ كشور شده بود به ورطه‌ی توقیف كشاند. با درگذشت حسین توفیق در 29 بهمن 1318، دوره‌ی اول انتشار «توفیق» به پایان رسید.

دوره­ی دوم انتشار «توفیق» (1332-1318) بلافاصله با مدیریت و صاحب‌امتیازی محمدعلی توفیق، فرزند مؤسس آن، شروع به كار كرد. خروج رضاشاه در سال1320 و فضای مناسبی كه برای فعالیت‌های سیاسی و مطبوعاتی در این دوره‌ی فترت شكل گرفت باعث شد تا «توفیق» هم مانند ده‌ها نشریه‌ی آن دوران، به افشاگری درباره‌ی فساد سیاسی و اجتماعی عصر خویش و درج مطلب علیه نیروهای اشغالگر روس و انگلیس بپردازد.

نوروز سال 1337 آغاز دوره‌‌ی جدید انتشار «توفیق» بود كه در ابتدا و با توجه به حساسیت دولت نظامی وقت، با نام جدید «فكاهی»، به سردبیری حسن توفیق (خواهرزاده محمدعلی توفیق) منتشر شد. مدتی بعد وزارت كشور امتیاز این نشریه را به نام حسن توفیق كرد و بدین ترتیب این نشریه به نام سابق خود بازگشت. در این دوره، ظاهر نشریه تغییراتی را به خود دید؛ از جمله اینكه جلدش رنگی و صفحاتش به‌تدریج بیشتر شد. اسم آن «روزنامه‌ی توفیق» بود، اما به شكل مجله و هفته‌ای یك بار منتشر می‌شد. بعضی مواقع هشت‌صفحه‌ای و در شرایط عادی، در شانزده صفحه منتشر می‌شد.

دوره‌ی سوم انتشار «توفیق»، كه چهارده سال به طول انجامید، دقیقاً با سال‌های تحكیم قدرت سیاسی و اقتصادی پهلوی دوم و گسترش و تعمیق روابط ایران و ایالات متحده‌ی آمریكا هم‌زمان بود. از سوی دیگر، پیاده كردن برنامه‌های بلندپروازانه‌ی شاه در قالب اصول شش‌گانه‌ی انقلاب سفید و به‌ویژه اصلاحات ارضی، مناسبات اقتصادی و اجتماعی جامعه‌ی ایران را دگرگون ساخت.

هیئت تحریریه‌ی «توفیق» در اوج فعالیت، شامل چهره‌هایی همچون حسن، حسین و عباس توفیق، اسدالله شهریاری، ابوالقاسم حالت، صمد بهرنگی، كیومرث صابری فومنی، پرویز شاپور، مرتضی فرجیان و عمران صلاحی بود. حسن توفیق، غلامعلی لطیفی، بهمن رضایی، كامبیز درم‌بخش، ایرج زارع، احمد عربانی و ناصر پاك‌شیر هم چهره‌های پُركار هیئت تصویریه یا كاریكاتوریست‌ها بودند.