انوری

انوری از دانشمندان و شاعران سده 6 قمری در دوران سلجوقیان است. انوری ابیوردی، در قصیده، غزل و قطعه، شعر سروده است.
سبك انوری در شاعری، واسطه سبك خراسانی و عراقی است. استفاده از كنایات و امثال، از ویژگی‌های سبك انوری است؛ چنان‌كه بسیاری از سخنان او به صورت ضرب‌المثل در آمده‌اند كه البته معلول ساختار طبیعی زبان شاعر است. مضمون آفرینی و استخراج معانی تازه از لابه‌لای آیات، روایات، تلمیحات و حتی مطالب عادی از مشخصات بارز سبك انوری است
در شعری منسوب به جامی، انوری در كنار فردوسی و سعدی، از بزرگان شعر و سخن شمرده شده.بسیاری، انوری را به‌عنوان شاعری قصیده‌¬سرا می¬‌شناسند. او بسیاری از ابیات قصیده‌¬گویی را در ستایش و نیایش حضرت حق سروده است:
برخی نیز توانایی انوری را در قطعه‌سرایی می‌¬دانند. طنزپردازی نیز در اشعار انوری دیده می‌شود. بیشتر ناقدان معاصر بر اینكه انوری از سرآمدان روزگار خویش و از ستون‌های استوار شعر پارسی است و نیز ید بیضایی در پروردن انواع معانی و مضامین دارد، تصریح كرده‌اند. به عقیده آنان انوری در طنز، به معنی تصویرِ هنری اجتماع نقیضین؛ در هجو، به معنی تأكید بر زشتی‌های یك چیز؛ و در هزل ، به معنی نزدیك شدن هنجارِ گفتار به اموری كه بر طبق قراردادهای رسمی یك جامعه تابو به شمار می‌آید، استاد مسلم است.[17]
بدیع‌¬الزمان فروزان¬فر، پژوهشگر ادبیات و شفیعی كدكنی، شاعر و محقق، غزل‌سرایی سعدی را متأثر از انوری می‌داند.همچنین شعر قطعه «اشك یتیم» پروین اعتصامی را با قطعه «آن شنیدستی كه روزی زیركی با ابلهی» از انوری هم‌مضمون دانسته‌ شده است.
حاصل تلاش انوری در عرصه شعر و ادب، دیوانی مشتمل بر قصاید، قطعات، غزلیات و رباعیات است كه حدود 14700 بیت دارد. در این مجموعه كه می‌توان به تناقض درونی سراینده‌اش پی برد، هم از زهد و هم از حرص سخن رفته است؛‌ گاه صحبت از خردگرایی است و‌ گاه خرد ستیزی؛ هم مباهات به شعر و هم نفرت از آن وجود دارد


نمونه طنز انوری
هربلایی كز آسمان آید
گرچه بردیگری قضا باشد

به زمین نارسیده می گوید:
خانه انوری كجا باشد

خرگیری
روبهی می دوید از غم جان
روبه دیگرش بدید چنان

گفت:خیر است،باز گوی خبر
گفت:خرگیر می كند سلطان

گفت:تو خر نه ای،چه می ترسی؟
گفت:"دانم ولیك مدعیان*

می ندانند وفهم می نكنند
خرو روباهشان بود یكسان

زان همی ترسم ای برادر من
كه چو خر بر نهندمان پالان"