نشست «نور، صدا، دوربین، خنده» پس از مدت‌ها توقف، با موضوع نقد و بررسی فیلم «دینامیت» و بررسی وضعیت سینمای كمدی در ایران با حضور مسعود اطیابی كارگردان «دینامیت»، شاهین شجری كهن منتقد و رضا میرمحرابی مجری‌كارشناس در حوزه هنری برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی دفتر طنز حوزه هنری، دوره جدید سلسله برنامه‌های «نور، صدا، دوربین، خنده» عصر چهارشنبه 29 دی ماه با نمایش فیلم سینمایی «دینامیت» در سالن سوره حوزه هنری آغاز شد.
پس از نمایش «دینامیت»، نشست نقد و بررسی فیلم و بررسی وضعیت سینمای كمدی در ایران با حضور مسعود اطیابی كارگردان «دینامیت»، شاهین شجری كهن منتقد و رضا میرمحرابی مجری و كارشناس برگزار شد.
مسعود اطیابی در ابتدای این نشست درباره فیلم خود گفت: تجربه كارهای متفاوتی را در ژانرهای مختلف داشتم كه اكثر آنها كمدی هستند اما در همه آنها به مباحث اجتماعی و سرگرم‌كننده‌ای پرداخته‌ام. من به عنوان هنرمند، این وظیفه را بر خود می‌دانم كه آسیب‌های جدی را مطرح كنم و فضایی را به نمایش بگذارم كه به وفاق ملی و دوستی بیانجامد تا در شكست منافقان و دشمنانی كه در همه اركان این كشور رخنه كردهاند، موثر باشم.
وی به این فرمایش امام راحل (ره) كه فرمودند: انقلاب نباید به دست نامحرمان بیفتد، اشاره كرد و گفت: سینما باید موثر باشد و من قاطعانه به شما می‌گویم كه محتوا را از ابتدا با سانسور از ما گرفتند! در شوراهای نظارتی همه ارگان‌های فرهنگی هنری كشورمان و همچنین ارگان‌های غیرفرهنگی، دشمن نفوذ كردهاند و در حال فعالیت هستند. به اعتقاد من، منافقان در شوراهای پروانه ساخت و نمایش سازمان سینمایی و حتی صدا و سیما حضور دارند. 27 دقیقه از فیلم من به اصرار منافق كه فیلم از محتوا خالی شود، سانسور شد. البته فیلم محتوا دارد اما پیام فیلم كه می‌خواستم آن را بهتر به نمایش بگذارم، كمی تقلیل یافته است. آن چیزی كه روحانی تراز ما در فیلم گفت، حدف شد، سكانس افتتاح و اختتامیه فیلم حذف شد!
اطیابی بیان كرد: همچنان كه كشاورزی ما نیز از بین رفته و هزار دلیل موجه می‌آورند كه درختان را قطع كنند و زمین‌ها را بهره‌برداری كنند، سینما نیز دچار چنین جریانی است. البته در سینما درد ما زیاد است كه با چهره انقلابی و مذهبی می‌آیند و كارها را خراب می‌كنند.
شاهین شجری كهن منتقد سینما نیز در سخنانی گفت: درباره هر فیلمی باید با توجه به اهدافی كه سازندگان آن داشتند، انتظار داشت. «دینامیت» به قصد سرگرم كردن مخاطب ساخته شده است و از همه المان‌های ایجاد شور و نشاط و خنده بهره گرفته بود. طبعا ایراداتی به ساختار كمدی این فیلم وارد است اما در كلیت، تجربه تماشای این فیلم خوب بود و كمدی سرحالی است كه می‌توان درباره ریشه‌های اجتماعی و مسیر روایی‌اش صحبت كرد.
«دینامیت» از نظر مفهوم و محتوای كمدی قابل قبول است ولی برخی مسائل اجتماعی و سیاسی را كه مطرح می‌كند، قابل قبول نیست. آنچه روی پرده می‌بینیم، فاصله و شكاف بین طبقات را نه فقط از لحاظ اقتصادی، بلكه از لحاظ فرهنگی مطرح می‌كند كه بسیار غلو شده است. از الگوهای سینمای كمدی همچون تصویرهای ممنوعه، موسیقی كه می‌كوبد، افكت‌های تصویری، صوتی و موسیقی و … استفاده شده تا مخاطب را جلب كند و مخاطب برای این است كه فیلم را می‌بیند، نه برای اینكه مباحثی در فیلم مطرح می‌شود. فیلم پیشنهاد خاصی نمی‌دهد و فقط مواردی را مطرح می‌كند كه اگر بخواهم دقیق صحبت كنم، ایرادهای بنیادی به آن وارد است.
پس از مواردی كه شجری كهن مطرح كرد، اطیابی گفت: لازم است بگویم «دینامیت» صرفا سرگرم كننده نیست و مطمئنم اگر افراد جدید آن را ببینند، ممكن است سانسورها را اصلاح كنند. حتی از دولت جدید تقاضا كردم كه نسخه اصلی را ببینند كه هنوز وقت نكردند ببینند. قصد دارم نكته‌ای به آقای شجری كهن بگویم؛ برای فیلمساز نباید اهمیت داشته باشد مخاطب با چه انگیزه‌ای وارد سالن می‌شود. اولین اتفاق بعد از دیدن فیلم، برای مخاطب این است كه سرگرم می‌شود، دوم اینكه شاداب همراه با خانواده به خانه می‌رود و سوم و مهمتر از همه اینكه، نحوه برخوردها و رفتارها را اصلاح می‌كند. همچنان كه برخی مخاطبان مذهبی وقتی این فیلم را دیدند، از من بابت طرح كردن برخی رفتارهای تندرو و اشاره به آنها، تشكر كردند.
البته برخی نیز به من می‌گفتند اگر این فیلم را نیروهای حزب‌الهی ببینند، من را ضرب و شتم می‌كنند و من می‌دانم كه دروغ می‌گفتند.
وی به كمبود فیلم كمدی در سال آینده اشاره كرد و افزود: فیلم كمدی هنوز برای سینمای ایران نیاز است و در سال 1401، نسبت به فیلم‌های در صف اكران، با كمبود فیلم كمدی مواجه خواهیم بود!
فیلم كمدی ساختن، بسیار سخت است و من هر بار كه فیلم كمدی ساختم، قسم خوردم دیگر نمی‌سازم! دوست دارم فیلم حماسی اجتماعی، حماسی مقاومت و پلیسی بسازم نه مثل اینهایی كه اسم‌شان حماسی و مقاومت است.
حاضران در سالن كه اكثرا دانشجو بودند، خطاب به اطیابی، فیلم او را سخیف و غیر قابل دیدن و آن را نوعی توهین به قشر مذهبی دانستند و توضیحاتی را از او درباره رویكرد این فیلمساز خواستار شدند.
در ادامه، وقتی رضا میرمحرابی از شاهین شجری كهن خواست درباره مباحث مطرح شده حاضران صحبت كند، گفت: بحث‌هایی كه در سالن مطرح شد و رویكرد شما مخاطبان، تاكید بر جنبه‌های غیرسینمایی است كه من از آنها سررشته‌ای ندارم. اما اتفاقا «دینامیت» هم همین موارد مشابه را مطرح می‌كند. در جامعه امروز كه اینقدر تشنه دریچه‌های شادابی هستند، فیلمی نظیر «دینامیت» پرفروش می‌شود.
«دینامیت» در واقع مواجهه دو رویكرد فكری و سبك زندگی را نمایش می‌دهد كه هر كدام از آنها، وقتی خارج از تعادل می‌شود، به تنش و معضل اجتماعی می‌انجامد. این فیلم، یك كمدی سرگرم كننده است تا جایی كه حرف جدی برای گفتن ندارد ولی پایه‌های روایت را درست بیان كرده است.
یكی از حاضران در سالن پس از موارد طرح شده گفت: ما در جامعه‌ای زندگی می‌كنیم كه طیف تندرو كم ندیدیم و فیلم نشان می‌دهد كه آقای اطیابی این دو طیف را خوب دیده و روی خط قرمز راه رفتند ولی خط قرمزها را كنار نزدند. مگر فیلم مارمولك را نداشتیم؟ كه بسیار مباحثی را مطرح كرد كه همه بازتاب رفتار خودمان بود. كسانی كه می‌خواهند درباره‌اش بدانند، حتما جلسه نقدی كه حجت‌الاسلام پناهیان برای این فیلم در حوزه برپا كرد را ببینند. اصل كلام آقای پناهیان این بود كه ما هر چه مشكل داریم از بداخلاقی و تندروی آدم‌های مذهبی داریم. ضربه‌ای كه تندروی می‌زند، فضای نقد را مختل می‌كند و جلوی ساخت چنین فیلم‌هایی را می‌گیرد.
اطیابی در ادامه در پاسخ به جوانی كه درباره دعوای چندین ساله ایدئولوژیك در رسانه و این كه آیا فیلم «دینامیت» مصداق سرگرمی برای سرگرمی است یا خیر؟ گفت: دعوای رسانه‌ای محصول رفتارهای گذشته است و بحث سرگرمی برای سرگرمی نیز متعلق به روزهای اول انقلاب است.
وی همچنین در پاسخ به پرسشی درباره فرق بین طنز و تمسخر در فیلم و برخی جملات و گفتارهای خارج از ادب كه در فیلم بیان شده بود، اظهار كرد: بیان طنز بدون ناسزا و توهین، بسیار مطلوب است. قصدم تمسخر هیچ قشری نبوده و نیست اما گاهی خودمان كاری می‌كنیم كه ممكن است جملات و رفتارهای یك فیلم مصداق خودمان بدانیم. امیدوارم قشر مذهبی تحملش بیشتر شود؛ یك آدم عادی كمتر به تمسخر گرفته می‌شود تا كسی كه لباس خاصی به تن دارد یا از قشر خاصی است. دوست دارم كمتر از واژه‌های بد و فحاشی استفاده كنم چون مخاطبان همراه با خانواده فیلم می‌بینند.
شجری كهن در بخش پایانی نشست، در بررسی جایگاه سینمای كمدی گفت: روند سینمای كمدی در ایران متكی بر الگوهای ثابتی چون الگوهای كلامی و تلویزیونی و جدیدا شاخ‌های اینستاگرامی، عبور از الگوهای خط قرمزی و هجو مسایل سفت و سخت انگاشته شده است و از این چند الگو خارج نیست و به همین دلیل پرفروش‌ترین‌ها، آنهایی بودند كه جسورانه با خط قرمزها كار كردند و چیزهایی را تصویر كردند كه برای جامعه تازگی داشته است.
فیلم‌های كمدی عموما با توجه به روند دو دهه 74 تا 86 عموما از یك منبع استفاده كردهاند كه دست روی خط قرمز گذاشته‌اند. بنابراین ما در ایران، نه كمدی اسلپ استیك داریم نه طنز موقعیت. همچنین از طنز جدی كمتر بهره‌مندیم.
شجری كهن در پایان، چشم انداز پیش‌رو و آینده سینمای ایران را پرچالش قلمداد كرد و گفت: اگر همین چند فیلمی كه روی پرده هستند (شامل فیلم‌های كمدی و جدی) نبودند، مطمئن باشید سینمای ایران بعد از تعطیلی و نیمه تعطیلی كرونایی دیگر جان نمی‌گرفت.
اطیابی در پایان نشست به ابتدالی كه برخی رسانه‌ها از سینما مطرح كردند، اشاره كرد و گفت: برخی از نشریات و رسانه‌ها به اسم ابتذال، چنان به سینمای ایران حمله می‌كنند كه خودشان به ضدارزش تبدیل شده‌اند.
