یازدهم مهر روز درگذشت عمران صلاحی، شاعر و طنزپرداز بود. اسماعیل امینی همزمان با این روز از ویژگی‌های آثار این هنرمند گفت.
اسماعیل امینی شاعر و نویسنده درباره جایگاه آثار مرحوم عمران صلاحی در طنز و شعر، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: « صلاحی فقید» اگر چه بیشتر به طنز شناخته شده است، اما پیش از آن، شاعر بسیار برجسته‌ای بود. در حوزه شعرهای غیرطنز، شعر نیمایی و آزاد و حتی شعر كلاسیك مثل غزل، آثار بسیار برجسته‌ای دارد. وی یكی از چهره‌های شاخص شعر معاصر است. در حوزه طنز هم، چه در نظم و چه در نثر كارهای قوی و خواندنی دارد كه بخش عمده آن در مطبوعات و در جاهای مختلف به‌صورت پراكنده منتشر شده است.
**حوزه خلاقیت عمران صلاحی خیلی متنوع است
این طنزپرداز با اشاره به كتاب‌های منتشر شده مرحوم عمران صلاحی عنوان كرد: برخی از مطالب آن به‌صورت چندین كتاب خیلی خوب، منتشر شده است كه باز هم بخش‌هایی از آن، به‌صورت كتاب كلاسیك، مرجع شعر طنز و نثر طنز حساب می‌شود. حوزه خلاقیت عمران صلاحی خیلی متنوع است. در حوزه نقد ادبی و كارهای پژوهشی هم یكی از آثارش با عنوان «درد» مثل بررسی طنز در گلستان سعدی و آثار كلاسیك دیگر به همراه مقاله‌هایی كه درباره خود نظریه طنز دارد، مرجع است.
**دوست داشت به‌عنوان چهره شاعر بیشتر معرفی شود
امینی با اعلام اینكه مرحوم صلاحی دوست داشت بیشتر به‌عنوان چهره شاعر شناخته شود، خاطر نشان كرد: كتاب «خنده سازان و خنده پردازان» صلاحی كه درباره بررسی آثار طنزپردازان معاصر است، كاملاً بیانگر این است كه دامنه كارهایش خیلی گسترده است. اما این شاعر بیشتر به‌عنوان طنزپرداز شناخته می‌شود. چون این وجه، پرمخاطب‌تر بوده است. من با آقای صلاحی دوست بودم و از نزدیك ارتباط داشتم. علاقه داشت چهره‌اش بیشتر به‌عنوان شاعر شناخته شود تا طنزپرداز. طنز را خیلی جدی گرفته بود، ولی دوست داشت به‌عنوان چهره شاعر بیشتر معرفی شود. بعد از درگذشت صلاحی، خانواده‌اش اهتمام كردند و آثارش را منتشر كردند كه اثرهای خیلی خوبی هم هست.
** زبان شعرهای صلاحی هیچ‌گاه نازل و شعاری از آب درنیامده است
نویسنده مجموعه شعر طنز «نشر اكاذیب» درباره ویژگی‌های اشعار صلاحی بیان كرد: شعرهای غیر طنز آقای صلاحی، نمونه خیلی عالی شعر روزگار ماست. همچنین رگه‌هایی از واقع‌گرایی، جزئی‌نگری، نزدیكی زبان فعل به زبان گفتار و… در اشعار مرحوم صلاحی وجود دارد. اما نكته جالب در ارتباط با اشعار صلاحی دامنه موضوعات مختلف در شعرهای وی است. به عبارت دیگر، جنبه‌های مختلف زندگی، وضعیت انسان، سرنوشت انسان، مرگ و عشق را در اشعار خود آورده است. البته باید این نكته را تأكید كنم زبان شعرهای صلاحی هیچ‌گاه پیچیدگی نداشته است. همچنین هیچ‌گاه نازل و شعاری از آب درنیامده است. تعادل شعر را در تمام سروده‌های عمران صلاحی می‌توان دید. برای افرادی كه تمایل به دیدن نمونه عالی شعر امروز دارند، شعرهای عمران صلاحی بهترین مرجع است.
** طنز باید رفتار نادرست مسئولان و مردم را اعلام كند
امینی در پاسخ به این پرسش كه آیا مطالب طنز امروزه، توانسته رسالت خود را در جامعه به‌درستی ایفا كند، بیان داشت: بیشتر اوقات توقع غلطی از طنز دارند. مثلاً طنز وظیفه خنده‌گیری و شوخی از مخاطبان خودش را دارد، یا طنز باید به شكلی باشد كه مردم غم و مشكلات خود را فراموش كند. این نظریه‌ها به نظرم ساده‌لوحانه است. كار طنزپرداز این است كه چگونه ما زندگی كنیم و بگوید اشتباهات زندگی‌مان از كجا است؟ یا خطاهای ما را به خودمان یادآوری كند. روزگار ما روزگار فرافكنی شده است. متأسفانه رسم هم بر این شده است كه تنها مسئولان باید مشكلات را حل كنند، آیا مسئولان در صف خرید و فروش دلار قرار می‌گیرند؟ آیا مسئولان در خیابان بد رانندگی می‌كنند؟ طنزپرداز این موضوعات را باید عنوان كند تا خودمان را هم نگاه و رفتارهای غلط و نادرست اجتماع را هم اصلاح كنیم. طنز باید رفتار نادرست مسئولان و مردم را اعلام كند. این مسئله، وظیفه طنزپرداز است.
**طنزهایی كه آلت دست جناح‌های سیاسی می‌شوند
این شاعر درباره مسیری كه طنز كشور در آن گام گذاشته و به جلو می‌رود، افزود: طنز در ایران به دو دسته تقسیم می‌شود. طنز دسته اول، لودگی و شوخی‌های سخیف رایج رادیو و تلویزیون است كه می‌توان آن‌ها را مسخره‌بازی‌های بدون اندیشه تعریف كرد. اما دسته دوم طنز غالباً مربوط به رسانه‌ها و مباحث سیاسی است كه این نوع طنز هم بیشتر آلت دست جناح‌های سیاسی است. جوهر حرف این طنزها خلاصه شده كه تقصیر من نیست، تقصیر جناح مقابل است. متأسفانه ساده‌لوحانه‌تر و سطحی‌تر از این نمی‌توان به مشكلات نگاه كرد. همچنین نگاه تلویزیون به طنز نگاه اشتباهی است. مقوله طنز در تلویزیون نگاه تفریحی و مسخره‌بازی است. حال این اتفاق در برنامه‌های تركیبی، نمایشی و گفتاری رادیو و تلویزیون دیده می‌شود كه علت اصلی آن، حكایت از این دارد كه مدیران تلویزیون اساساً شناختی از طنز ندارند. متأسفانه تلویزیون تمام همت خودش را صرف سرگرمی مخاطب و پخش آگهی‌های تبلیغاتی كرده است. اساساً تفكر، اندیشه و ژرف‌نگری از رادیو و تلویزیون رخت بر بسته است.
**كتاب‌هایی كه بی‌نظیرند
امینی در خاتمه با اعلام اینكه آثار عمران صلاحی باید با دقت بیشتری شناخته شود، گفت: بخشی از رساله دكتری بنده بررسی طنز آثار عمران صلاحی بود. در پروژه‌های تحقیقاتی و پژوهشی دانشگاهی بیشتر باید به آثار صلاحی پرداخته شود. این وظیفه رسانه‌ها و مطبوعات است كه آثار صلاحی را به‌خوبی به جامعه معرفی كنند. لذا این كتاب‌ها بی‌نظیر هستند و نظیر دیگری در شعر و ادبیات فارسی ندارند.
گفت‌وگو ازهنگامه ملكی
منبع: شیرین طنز
