محمدعلی علومی كه بود و چه كرد؟

محمدعلی علومی در فروردین سال 1340 در شهر بم استان كرمان به دنیا آمد. كار مطبوعاتی را از اوایل دهه هفتاد در مجله ادبستان به عنوان مسئول بررسی مقاله‌ها آغاز كرد و در همان زمان مشغول گردآوری مطالب مربوط به فرهنگ مردم شد.
خودش درباره محل زادگاهش چنین نوشته است: «در فروردین سال چهل در شهر باستانی، سرفراز و اسطوره‌ای بم متولد شدم، محله ما همان محله‌ای بود كه نامش در شاهنامه و در داستان «هفتواد» آمده است. بدیهی است كه چنین آدمی با چنان شرایط، موجودی غیرعادی بار بیاید، غرق در خیالات اساطیری و علاقمند به فرهنگ مردم، نگارنده مدتی شاگرد مرحوم سیدابوالقاسم انجوی شیرازی مشهور به پدر فرهنگ مردم بودم و تاكنون این نوشته‌ها از نگارنده منتشر شده است».
محمدعلی علومی رمان‌های معروف سوگ مغان، آذرستان، ظلمات، اندوهگرد، پریباد، داستان‌های غریب مردمان عادی، هزار و یك شب نو، خانه كوچك و عطای پهلوان را در پرونده كاری خود دارد. علومی فارغ‌التحصیل رشته علوم سیاسی دانشكده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران است.

او به طور خودآموز، اصول داستان‌نویسی را از كتاب‌های آموزشی معدود آن دوران فرا گرفت و در واقع اولین آموزگارانش مردم عادی كوچه و بازار، روستایی‌ها و عشایر بودند. در سال 70، با گردآوری قسمتی از فرهنگ مردم استان كرمان در ماهنامه ادبی-فرهنگی ادبستان مشغول به كار شد و در عین حال چندین سال بخش آموزش داستان‌نویسی در مجله جوانان را بر عهده داشت.

در همان سال‌ها شاگرد سید ابوالقاسم انجوی شیرازی (مشهور به پدر فرهنگ مردم) بود و آخرین مصاحبه مطبوعاتی با او مندرج در ادبستان را انجام داد. علومی كه با لهجه شیرین بمی صحبت می‌كرد مدت‌ها در تهران با دوست و همشهری هنرمندش ایرج بسطامی (خواننده‌ی اهل بم) همخانه بود.

داستان كوتاه «بمانی» نیز اثر اوست كه در آخرین شماره ماهنامه «فرجاد» در اواخر دهه 60 یا اوائل 70 چاپ شد.

رمان «آذرستان» وی در سال 77 كتاب برگزیده‌ی سال شد و رمان طنز «شاهنشاه در كوچه دلگشا» برنده‌ی سی سال رمان طنز ایران شد، همچنین در آن مراسم استادان نجف دریابندری در ترجمه طنز، پرویز شاپور در كاریكلماتور، مهدی اخوان ثالث در شعر طنز و كیومرث صابری در طنز مطبوعاتی به عنوان برگزیده انتخاب شدند.

علومی تا كنون در چندین دوره جشنواره‌های سراسری طنز، در بخش داستان داور بوده و در اولین جشنواره سراسری داستان بیهقی نیز داور بوده است.

در زمینه‌ی پژوهش‌های مربوط به طنز، علومی بنا به توصیه استاد عمران صلاحی تا كنون این آثار را منتشر كرده است:

1- طنز در آمریكا (جلد اول) با داستان‌هایی از طنزنویسان مشهور آمریكا مانند مارك تواین، ویلیام سارویان، جیمز تربر، ارسكین كالدول به همراه نقد و بررسی آن‌ها.
2- طنز در مثنوی مولانا جلال‌الدین
3- انواع طنز در گلستان سعدی
4- طنز و شیوه‌های داستانی در بوستان
5- طنز در دوره‌ی پهلوی با نقد و بررسی آثار طنزنویسان آن زمان
6- طنز ایران از مشروطه به بعد (جلد اول)
7-بررسی انواع طنز در خارستان اثر حكیم قاسمی كرمانی

رمان‌های طنز علومی عبارت‌اند از: شاهنشاه در كوچه دلگشا، من نوكر صدامم، وقایع نگاری بن لادن، جناب آقای دیو

علومی همچنین در زمینه‌ی ادبیات كودك و نوجوان كتاب گذر از كوه كبود را منتشر كرده است. در تحلیل قصه‌های ایرانی می‌توان به كتاب اساطیر افسون وش او اشاره كرد.

كتاب‌های برگزیده محمدعلی علومی:

شاهنشاه در كوچه دلگشا
آذرستان
من نوكر صدامم
وقایع نگاری بن لادن
جناب آقای دیو
طنز درباره پهلوی
داستان‌های كوتاه طنز
و…

علی‌اصغر شیرزادی، داستان‌نویس و منتقد ادبی پیشكسوت در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: محمدعلی علومی نه از دیدگاه من و نه با پسند ادبی من بلكه از دیدگاه وسیع‌تری و با متكی بر شناخت نسبی كه از كارهای او دارم، نویسنده‌ای یكه و یگانه است.

او به هیچ‌وجه اهل روابط عمومی نبوده و نیست و وارد هیچ گروه ادبی مشخصی نشده است؛ كسانی كه مدعی كارهای مدرن و احتمالا پسامدرن هستند، مدتی دور هم جمع شده و بعد پراكنده می‌شدند.

محمدعلی علومی خود خودش است، شبیه هیچ داستان‌نویسی نیست، وام‌دار هیچ سبك و سیاق و شیوه یا این و آنی نیست. بسیار خودساخته است. او در خواب و بیداری داستان‌نویس است.

سرانجام محمدعلی علومی نویسنده، اسطوره‌شناس، پژوهشگر و طنزپرداز معاصر ایرانی روز یكشنبه 16 اردیبهشت 1403 در 63 سالگی در همان شهر زادگاهش بم درگذشت.

برگرفته از سایت دفتر طنز حوزه هنری