كتاب شیرین بیان، مجموعه‌ای است از شعرها و نثرهای طنز نوروزی است كه محمدعلی قربانی آن را گردآوری كرده است.
این كتاب دست چینی از سروده‌های شاعران و نویسندگان طنزپردازِ هم روزگارمان است. این مجموعه درپی فراهم آوردنِ شاهكارهای بی‌نظیر نبوده است، اما این گونه هم نیست كه شتابزده و كم حوصله، هر سرودۀ سست و ناتندرست و بی‌نمكی را برای افزودن بر صفحات، به خود راه داده باشد.
درباره كتاب شیرین بیان
بهار و عید برای هر كس معنایی دارد؛ برای كودكان لباس نو و مهمانی و برای محصلان، تعطیلی است. برای مادران، خانه تكانی و تدارك سبزه و سور و سات سفره هفت سین، و برای كاسبان فصل حراج و رونق بازار.
برای شاعران قدیم نیز مانند كاسبان، آمدن بهار و عید، فصل رونق بازار بود. هم برای شاعران عاشق و عارف كه در استقبال از بهار، غزل‌ها و مثنوی‌ها و مسمط‌های دل انگیز می‌ساختند و هم برای شاعرانی كه قصیده‌های بهاریه می‌سرودند و در مراسم سلام نوروزی حاكمان، برمی‌خواندند و خلعتی و صلتی می‌گرفتند.
از دورانی كه رسانه‌های جدید آمدند، یعنی از روزگار رواج مجله و روزنامه و بعدها، رادیو و تلویزیون؛ شعر سرودن برای مردم و به زبان مردم، رونق گرفت و گسترش یافت.
حالا مردمی كه غالباً یا بی‌سواد بودند یا آن قدر سواد نداشتند كه بتوانند از زبان فاخر و فخیم قصاید، سر دربیاورند، شعر خودشان را داشتند با زبان طبیعی خودشان و از آن مهم‌تر با حرف‌هایی از جنس حرف‌های خودشان، شعری كه به زندگی آنها شبیه بود و نه سخن گوی اسطوره‌ها و ابرمردها و پادشاهان و سرداران و امیران و وزیران.
برخی از این شعرهای ساده و سرزنده، شعرهای خندان است؛ می‌توانیم بگوییم: فكاهی، طنز، شوخی، مطابیه
عالم سیاست
در بسیاری از شعرهای طنز نوروزی، اشاراتی به عالم سیاست دید می‌شود و پیامدهای تحولات سیاسی بر زندگی مردم و سور و سات عید، دستمایه شوخی و انتقاد طنزپردازان است. اما شاید بیش از همه موضوعات، در شعرهای طنز نوروزی، نالیدن از گرانی، ِ متداول است.
این تراژدی همیشگی ِ جور نشدن درآمدها و هزینه‌ها در زندگی ِ در ایام عید، با تلخی و گزندگی بیش‌تری، نمایان می‌شود و هنر مردم، طبعاً طنزنویسان این است كه از این تلخ كامی، شیرینی و شوخی و لبخند می‌آفرینند.
موضوعات متداول در شعرهای طنز نوروزی، خیلی متنوع است و می‌توان فهرستی طولانی از آنها نوشت، اما شاید بتوانیم بگوییم كه همه این موضوعات متنوع، در یك نقطه اشتراك دارند: تلاش انسان برای شادكامی‌در ایام عید و فصل ِ بهار، در مقابل ناهمواری واقعیت كه عیش آدمی را منغص می‌كند.
این تقابل؛ یعنی رویارویی ِ ذهنیت ِ رؤیاپرداز انسان با عینیت كابوس وار و ناخوشایند، موقعیت‌هایی می‌آفریند كه هم تراژیك است و هم كمیك. طنزپردازان، وجه كمیك آن را درمی‌یابند و بازآفرینی می‌كنند و می‌خندند و می‌خندانند، تا دست ِ كم در ایام ِ عید و هوای دل انگیز ِ بهاری، هجوم كابوس وار واقعیت، به تلخ كامی‌انسان، دامن نزند.
طنز نوروزی
كتابی كه پیش روی شماست، مجموعه‌ای است از از شعرها و نثرهای طنز نوروزی. دست چینی از سروده‌های شاعران و نویسندگان طنزپرداز هم روزگارمان است. این مجموعه درپی فراهم آوردن شاهكارهای بی نظیر نبوده است، اما این گونه هم نیست كه شتابزده و كم حوصله، هر سرود‌ه سست و ناتندرست و بی نمكی را برای افزودن بر صفحات، به خود راه داده باشد.
این كتاب را به تمام علاقه‌مندان به شعر طنز معاصر پیشنهاد می‌كنیم.
كتاب شیرین بیان (مجموعه طنز نوروزی) اثر محمدعلی قربانی توسط انتشارات هنگام در 181 صفحه به قیمت نسخه چاپی 35,000 تومان منتشر شده است. نسخه الكترونیك آن نیز به قیمت 12500 تومان قابل دانلود است.
