مجموعه شعر و نثر طنز محمود سلطانی معروف به «آذین»كه آثارش بر در و دیوار حوزه طنز پیچیده است با نام «اصرارنامه» كه خود، اسرارنامه ادبیات طنز ماست توسط انتشارات رنگینه منتشر شده است.
طنز و شوخ طبعی، هر چند به یك معنا به كار می‌روند، اما شوخ طبعی كه از طبیعت شوخ بر می‌خیزد، با طنز متفاوت است. شوخ طبعی، یك حالت است و طنز، یك ابزار كاربردی مثل آچار شلاقی، درل برقی و…. طنز، گاه یك شاخ است بر روی كلّه گاو، گاه یك جفت لگد بر دو پای عقبی یك كره خر چموش. و گاه، یك نیش است بر زنبور عسل (نمی‌دانم كجای زنبور عسل).
در هر حالت، چنان كه در تعریفات بالا دیده می‌شود، طنز به مفهوم مطلق، با كسی شوخی ندارد. آن كه قلقلك می‌دهد، به قهقهه تان وا می‌دارد، یا با تحقیر یا با تمسخر و ایرادگیری و مسائل تاریخ مصرف دار، لحظات ما را شاد می‌سازد، طنز نیست. نوعی شوخ طبیعی است كه اگر از صدا و سیما پخش شود، می‌گویند كمدی و كارتون و خنده بازار و خندوانه؛ و اگر در روزنامه ها پخش شود، می‌گویند فكاهه و كاریكاتور و….
مردم شوخ طبع
مردم شریف اصفهان، از دیربار مردم شوخ طبعی بوده اند. مردمی فهیم و حاضرجواب كه بداهه گو و ظرافت چی و خوش زبان نامیده شده اند. دانشمندان بیولوژیك و متخصصان صنایع غذایی، علت اصلی آن را نه در خوردن گز و پولكی، بلكه واقع شدن در كناره كویر، حمله تیمور، محاصره اصفهان، خشكیده شدن زاینده رود و قطع درختان چهارباغ و قطع جنبش منارجنبان دانسته اند.
مردم خوش جنس اصفهان اگر شوخ طبع اند، در عوض مردم نجیب كرمان طنزپرداز تشریف دارند. اگر باور ندارید، باستانی پاریزی را ورق بزنید و بروید از محمدعلی علومی عزیز بپرسید. البته اگر منزل باشد!
از طرف اداره پست آستارا، بسته ای از اصفهان دریافت كردم. اول به خیال اینكه گز باشد، با ولعی خاص، پاكت را پاره كردم. خیلی زود دیدم كه كور خواندم. كتاب طنز است. باید از نام فرستنده می‌فهمیدم كه آنچه داخل بسته است، گز نیست، گزنده است.
مجموعه شعر و نثر طنز طنزپرداز فهیم فروتن، جناب محمود سلطانی یا بهتر بگویم سلطان محمود گزنَوی معروف به «آذین» كه آثارش بر در و دیوار حوزه طنز پیچیده است (لطفاً به كلمه پیچیده توجه كنید، ببینید چقدر نقطه دارد) با نام «اصرارنامه» كه خود، اسرارنامه ادبیات طنز ماست. انتشارات رنگینه آن را چاپ كرده است. همین امسال كرونایی!
مقدمه كاملی از جناب رضا رفیع
كتاب را كه ورق زدم، دیدم مقدمه كاملی از جناب «رضا رفیع» را هم بر پیشانی و پسانی خود دارد كه فهمیدم تخفیف 30 هزار تومانی كتاب به خاطر پیش گفتار آقای رفیع است. از اول تا آخرش را خواندم. (هیچ طنزپردازی چنین اعتراف فجیعی را نمی‌كند؛ چون حوصله ای نیست) اما مقدمه آنقدر شیرین بود و آموزنده و جامع، كه یك نفس تا آخرش خواندم و اسپند دود كردم بر طنزپرداز پر مشغله ای كه اینقدر با حوصله، كتاب اصرارنامه را خوانده و پیرایه ای برآن افزوده است.
بعد از مقدمه پر بار نبش پاساژ سلطانی، وارد كتاب می‌شویم. تقریظ غیرجلال الدین كزازی، میخكوبت می‌كند:
«پای فشاری نامه، سرنامه به هم آمده ای از سرگذشت های شیرین و شوخانه ای است كه نگارنده در آنها بُرش هایی از شیوه زیست ما را به زیبایی و چاشنی شوخانه، نیكو نگاشته است. فشرده سخن اینكه نگارش سترگ، سپهرآفرینی نیكو، نگاهبانی شرم و پاسداری از پیرامون ویژه خامه، بهین ویژگی های این به هم آمده است….»
محمود سلطانی در اصرارنامه، ساده و بی پیرایه حرف می‌زند. اهل مداهنه نیست. جا به جا نیش قلم خود را با نوش دلپذیر ساخته؛ از مصایب اجتماعی می‌گوید با زبانی كه اهل نظر هسته آن را می‌فهمند و اهل بصر، از پوسته آن لذت می‌برند.
