132اُمین نشست دگرخند به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با موضوع معرفی و بررسی كتاب «دوباره باید شد» با حضور علیرضا لبش، عباس حسین‌نژاد و علی درویش برگزار شد.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری حوزه هنری، تازه‌ترین نشست دگرخند با بررسی كتاب «دوباره باید شد» و با موضوع كاریكلماتور در حوزه هنری برگزار شد.
عباس حسین‌نژاد، نویسنده و شاعر، در این نشست با بیان اینكه متاسفانه معیار و تعیین كننده اینكه مینی‌مالیسم از چه زمانی آغاز شده ویكی‌پدیا است، اظهار كرد: اشتباه بزرگ ما این است كه به ادبیات فارسی توجه نداریم. سعدی قرن‌ها پیش یكی از مهم‌ترین كتاب‌های مینی‌مال معرفتی كشورمان را نوشت. باید به داشته‌های خودمان اعتنای بیشتری داشته باشیم.
وی ادامه داد: من هنوز نتوانسته‌ام با موجودیت كاریكلماتور ارتباط برقرار كنم. اعتقاد دارم كاریكلماتور پدری به عنوان پرویز شاپور دارد و احمد شاملو عنوانی انتخاب كرد كه ماندگار شد؛ اما پس از آن پسران نتوانستند راه پدر را ادامه دهند؛ اگرچه آثار مهدی فرج‌اللهی به نسبت دیگران بهتر بود.
این نویسنده همچنین گفت: كتاب «دوباره باید شد» متن‌های زیبای حكمت‌آمیز است و نویسنده نگاه دینی زیبایی در این كتاب داشته است. اما اینكه چنین اثری را به عنوان طنز ارائه كنیم درست نمی‌دانم و معتقدم این اثر طنز نیست.
حسین‌نژاد خاطرنشان كرد: همه دوستان نویسنده‌ای كه دوست‌دارند كاریكلماتور بنویسند اگر به خنده‌دار بودن محتوایی كه تولید می‌كنند بیشتر فكر كنند، می‌توانند جك‌های جاودانه تولید كنند كه تا سال‌های سال بماند و بر سر زبان‌ها باشد. مرحوم زرویی می‌گفتند حاضرم هر چه را در طنز نوشته‌ام بدهم و یكی از جك‌هایی كه بین مردم دست به دست می‌شود از باشد.
علیرضا لبش، نویسنده و طنزپرداز، نیز با بیان اینكه من موافق اصالت دادن به كوتاه‌نویسی نیستم، گفت: ما می‌توانیم یك متن بلند بنویسیم و یا یك متن كوتاه بنویسیم و این بستگی به نظر و تشخیص نویسنده دارد. همچنان كه سعدی كوتاه می‌نویسد، غزل‌های بلند دارد و انواع مختلف گونه‌ها و فضاهای ادبی را تجربه می‌كند.
وی ادامه داد: اینكه امروز زمان كوتاه است و بنابراین كوتاه‌نویسی باب شده است، این را درست نمی‌دانم. در قدیم بلندنویسی باب بود. این ربطی به ذائقه افراد ندارد. این مربوط به نظر نویسنده است. زمانی نویسنده معتقد است با اثر كوتاه می‌تواند حرف خود را بزند، اثر كوتاه می‌نویسد و زمانی معتقد است با رمان می‌تواند حرف خود را منتقل كند و رمان می‌نویسد. هیچ‌گاه رمان نمرده است و رمان هنوز هم پر مخاطب‌ترین كتاب‌هایی است كه خوانده می‌شود.
لبش با تاكید بر اینكه اهالی رمان قطعا كتاب‌های حجیم را خوانده‌اند، عنوان كرد: وقت نداشتن دلیل بر این نیست كه رمان‌های بلند خوانده نشود. ادبیات و مخاطب هنر به دنبال اثری می‌رود كه حس زیبایی‌شناختی‌اش را تحریك كند.
این نویسنده اظهار داشت: یك اثر یا هنر است و یا نیست و هنر بودن به معنای خلاقیت معنی می‌شود. در آثار هنری با فرم‌های مختلف مواجه هستیم و هر اثر هنری و غیر هنری بر اساس یك فرمول ساخته می‌شود.
وی با اشاره به اسامی شخصیت‌هایی همچون پرویز شاپور كه كاریكلماتور را راه‌اندازی كردند، عنوان كرد: بیژن اسدی‌پور از هم‌دوره‌های پرویز شاپور بوده كه كاریكلماتور می‌نوشت. جلال سمیعی كتاب «رساله صدفرمان» را دارد و می‌توان آن را به عنوان كاریكلماتور دانست. برخی آثار نویسندگانی همچون ابراهیم نبوی، شهرام شكیبا، كیومرث منشی‌زاده و ... هم در همین راستا قرار می‌گیرند.
لبش همچنین گفت: در كتاب «دوباره باید شد» با فرمول مواجه هستم و با فرم مواجه نیستم. فرمولی است كه در آن كلمات در قالب خاصی كاشته می شود. این كتاب حاوی مطالب روان‌شناسی است كه گاهی در برخی مجلات هم دیده شده است. البته من موافق این نیستم كه هر نوشته مطبوعاتی در قالب كتاب چاپ شود. برخی نوشته‌های مطبوعاتی شهرام شكیبا چاپ شد، اما تاریخ مصرف داشتند و كتابشان با استقبال مخاطبان مواجه نشد.
وی تصریح كرد: جملات بسیار خوبی در این كتاب دیدم كه به هنر نزدیك بود. فكر می‌كنم اگر ایشان حجم كتاب را كم می‌كرد و اصول مینی‌مالیسم در كتاب‌سازی رعایت می‌شد، كتاب خواندنی‌تری را شاهد بودیم. بعد از مدتی كه كتاب را خواندم خسته شدم و احساس كردم این تركیب‌سازی‌ها و بازی با كلمات زیاد است. قرار نیست هر چیزی كه تولید می‌كنیم تبدیل به كتاب شود.
علی درویش، نویسنده كتاب «دوباره باید شد»، نیز اظهار كرد: از آنجایی كه هیچ‌گاه دوست نداشتم نسبت به تفاوت بی‌تفاوت باشم، سعی كردم جور دیگر پیرامون خودم را نگاه كنم و قانون اساسی مطالبی كه در این مجموعه و مجموعه‌های دیگر زیر چاپ است زیر این عنوان است كه «این است و دیگر هم هست» و «جور دیگر هم می‌توان دید».
وی در ادامه چند كاریكلماتور از كتاب «دوباره باید شد» خواند كه به شرح زیر است:
«كامل نیستم، ولی كاملا هستم
سكوت حرف‌هایی داشت كه حرف نداشت
استاد نقاش نگاهی به نقاشی‌ام انداخت، دید خجالت كشیده‌ام
برای كمك كردن خودش آمد ولی دلش نیامد
برای این كه حالم را بپرسم به عیادت آیینه می‌روم»
محمدحسن صادقی، دیگر نویسنده حاضر در این نشست، نیز با بیان اینكه تا 100 سال پیش نظریه‌ها درباره ادبیات و هنر به گونه‌ای بود كه منتقدان نسبت به ادبیات نگاه كاركردگرایانه نداشتند، اظهار كرد: به همین دلیل رمان‌های پرحجم ما تا 100 سال اخیر تولید شده است. برخی منتقدان سال‌ها این آثار را بررسی كردند و دیدند كه در یك رمان 2 هزار صفحه‌ای چقدر مفید و جان كلام است و چقدر از این آثار اهمیت گفتن ندارد.
وی ادامه داد: منتقدان آثار را در گونه های مختلف ادبی و هنری بررسی كردند و به مكتب مینی‌مالیسم رسیدند. در مكتب مینی‌مالیسم یا موجزگرایی از توضیحات و توصیفات اضافی و مقدمه‌های اضافی نداریم و باید جان كلام را بیان كنیم. كوتاه‌نویسی در ادبیات كشورمان معاصر با كوتاه‌نویسی در ادبیات جهان شد.
محمدمهدی معارفی ویژگی اصلی كاریكلماتور ایجاز و كوتاهی است، عنوان كرد: به زبان ساده سخن می‌گوید و سعی می‌كند از روزمرگی استفاده كند. مانند مینی‌مالیست‌ها تلاش دارد از غافلگیری و ضربه ناگهانی استفاده كند. كاریكلماتور بیشتر بازی با كلمات است و البته مفهوم و ایده هم مهم است.
وی در ادامه آثاری در زمینه كاریكلماتور را به مخاطبان و حاضران در این برنامه معرفی كرد.
گفتنی است، كتاب «دوباره باید شد» مجموعه كاریكلماتورها و تاملات كوتاه و امیدبخش علی درویش است كه توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده‌است.
