شعرخوانی میرشكاك در «در حلقه رندان»/ شكیبا: طنزپرداز لاستیك آتش نمی‌زند
یك‌صد و هفتادمین شب شعر طنز «در حلقه رندان» با شعرخوانی یوسفعلی میرشكاك، ناصر فیض و اسماعیل امینی و طنزپردازان جوان در حوزه هنری برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، یك‌صد و هفتادمین شب شعر طنز «در حلقه رندان» ویژه روز بزرگداشت حكیم ابوالقاسم فردوسی و پاسداشت زبان فارسی با حضور یوسفعلی میرشكاك، ناصر فیض، اسماعیل امینی و جمعی از نویسندگان طنزپرداز با اجرای شهرام شكیبا در حوزه هنری برگزار شد.
شكیبا: طنزپرداز لاستیك آتش نمی‌زند
در ابتدا، شهرام شكیبا روی سن آمد و خطاب به هنرمندان گفت: دوستان طنزپردازان لطفا نسبت به آنچه مسائل روز مردم است بی‌تفاوت نباشید بلكه شعرمان را همراه و همگام با مشكلات جامعه كنیم و آن‌ها را گوشزد كنیم و اگر كسی گفت دركنار نقد، راه حل بدهید حتما یك‌جوری متذكر شوید كه كار طنز نشان دادن مشكل است همانطور كه در آزمایشگاه برای مریض نسخه نمی‌نویسند ما نیز فقط موظف هستیم مشكل را گوشزد كنیم و نسخه نوشتن با كسانی است كه مدیر و رئیس هستند تا انجام دهند.
این شاعر اعتراض درست را مورد تأكید قرار داد و گفت: با مردم و همراه آن‌ها اعتراض درست انجام میدهیم؛ بله طنزپرداز هرگز كسی نیست داخل خیابان لاستیك آتش بزند بلكه انتقادها را به درستترین زبان بیان می‌كنند. ما فقط درد را می‌گوییم لذا می‌گوییم آخ حالا دیگران چه جوابی می‌دهند به‌خودشان مربوط است و ما فقط مسئول آخ گفتن هستیم و به افتخار هنرمندانی كه آخ می‌گویند تشویق می‌كنیم چون كار بیشتری از طنزپردازها برنمیآید اما میدانیم به‌زبان هنرمندانه با انصاف انتقاد كنیم و این را می‌فهمیم از برخی نواحی درحال جراحی اقتصادی هستیم فقط خواهش می‌كنیم بی‌حسی تزریق شود.
راشد انصاری كه از قدیمی‌ترین‌های حلقه رندان محسوب می‌شود در ادامه به شعرخوانی پرداخت و در سخنان گفت: بسیار خرسندم كه بعد از سال‌ها توانستم در حلقه رندان باشم و دوستان سال‌های دور را از نزدیك زیارت كنم.
یا پاسخ این حرف حسابم بدهید
یا مثل گذشته همیشه قرص خوابم بدهید
ماشین و زمین و غیره ارزانی‌تان
من منتظرم بن كتابم بدهید
در ادامه شكیبا در ادامه كتاب «زالاس» اشعار طنز اجتهادی كه توسط راشد انصاری جمع‌آوری شده و توسط انتشارات حس هفتم به‌چاپ رسیده است را معرفی كرد و گفت: یكی از شاعرانی كه در دوره‌ای كه شعرهای طنز به‌لحاظ محتوا و قالب خیلی كلیشه‌ای بود اجتهادی آمد و نوع دیگری شعر گفت. همه كسانی كه از تاریخ معاصر شعر طنز صحبت می‌كنند حتما اجتهادی را شخص بسیار جدی میدانند و همه می‌گویند او مرزهایی را در نوردید و فضای تازهای را در شعر طنز ایجاد كرد. دیوان زالاس مجموعه‌ای از سروده‌های اجتهادی را راشد انصاری گرد‌آوری كرده است.
انصاری در معرفی كتاب «زالاس» گفت: همیشه این سوال برایم مطرح بود كه كسی كه هم‌ردیف مرحوم ابوالقاسم حالت و مرتضی فرجیان و ابوتراب جلی یا ذبیح بهروز بود چرا كتابی ندارد! از دوستان استان فارس پرس‌وجو كردم و همه سید حسن اجتهادی را می‌شناختند. من 500 قطعه شعر از ایشان داشتم و همیشه می‌گفتم چرا نباید او صاحب كتاب باشد. او در سال 1330 به بعد بنیان‌گذار شعر نو و سپید بود و كارهای كلاسیك بسیار برجسته دارد. من اشعار ایشان را به یك ناشر پیشنهاد كردم كه جمع‌آوری و منتشر شد و دكتر توفیق و بیژن اسدی‌پور از آمریكا تماس گرفتند و تبریك گفتند.
در ادامه ناصر فیض غزل «پدر مسلمین در آمد كه» را برای حضار خواند.
پدر مسلمین در آمد كه
دو سه میلیون نشد درآمد كه
آدمی چونكه پیر شد
دیگر صبح تا شب نمی‌تواند كه
باید از بیست نمره انسان بیست باشد
نه بیست از صد كه
می‌شود نخ رد از ته سوزن
سوزن از نخ نمی‌شود رد كه
یارم آمد پس از دو ثانیه رفت
این نشد طرز رفت و آمد كه
رشد انسان قواعدی دارد
فقط این رشد نیست از قد كه
یك جوان تا ابد نمی‌ماند بعد از سربازیش مجرد كه
تا قیامت نمیرسی هرگز با قطار پكن به مشهد كه
چونكه كفایت نمی‌كند تنها اختیار بلیط مقصد كه
طنزپرداز گاه معترض است نیست جایز برای او حد كه
شكیبا درباره شعر ناصر فیض گفت: به‌نظرم دریافت شوخی‌سازی آقای فیض و اتفاقاتی كه در زبان در شعر او رخ می‌دهد را اگر به شكل درست بیان كنیم می‌تواند برای جوانترها كه بخواهند شیوه‌های شوخی‌سازی را از طریق اتفاقات زبانی پیدا كنند، راه‌گشا باشد.
وی تاكید كرد: در بین شاعران هم روزگار ما ناصر فیض تنها كسی است كه شعر او شناسنامه‌ای به نام خودش ثبت شده است و شاید از كسی وام نگرفته باشد؛ بی‌پدر و مادر است شعر او (با خنده) و واقعا پدر و مادرش خود آقای فیض است و نمی‌توانیم ریشه‌های آن را جای دیگری پیدا كنیم بلكه باید در شعر خودش به‌دنبال ریشه‌های شعر او باشیم.
محمدحسین مهدویان در ادامه برای شعرخوانی روی سن آمد و شكیبا درباره او گفت: آقای محمدحسین مهدویان ویژگی‌های زیادی دارند. مهدویان 30 اردیبهشت روز جمعیت را تبریك گفت كه شكیبا در اعتراض گفت امروز روز فردوسی است چرا باید روز جمعیت را تبریك گفت.
مهدویان در توضیح تبریك هفته جمعیت گفت: سال گذشته سال تولید نام داشت كه در تولید اتفاقی رخ نداد امیدواریم كه در این هفته كه هفته جمعیت است یك جهش در جمعیت ایجاد شود تا از این وضعیت در آید كه بخاطر همین یك شعر با همین موضوع تقدیم می‌كنم.
دختر همسایه‌مان بسیار عاشق می‌شود
هر زمان كه می‌شود بی‌كار عاشق می‌شود
البته چون غالبا بی‌كار توی خانه است
با نظر بر هر در و دیوار عاشق می‌شود
می‌نشیند چند تمرین ریاضی حل كند
تا به دستش می‌دهی خودكار عاشق می‌شود
یا به دستش می‌دهی نقاله عاشق می‌شود
یا به دستش می‌دهی پرگار عاشق می‌شود
قصدم از تكرار عاشق می‌شود این است كه
این بشر بسیار پرتكرار عاشق می‌شود
شهرام شكیبا در ادامه كتاب «لبخند بر لب شعر» گزیده شعر طنز از گنجینه هزار سال شعر فارسی اسماعیل امینی را معرفی كرد و گفت: اسماعیل امینی هم مثل خیلی از دوستان‌مان كه تحصیلات دانشگاهی دارند و نگاه دانشگاهی به موضوعات دارند، سر در تحقیق دارد اما مثل خیلی از آن‌ها تحقیقات او فقط مبنای علمی ندارد بلكه مبنای علمی و ذوقی دارد لذا این كارها بخاطر مبنای تحقیقی و ذوقی می‌تواند كمی شیرین‌تر و جذابتر باشد.
ابوالقاسم سیفی شاعر طنزپرداز دیگری بود كه با دعوت شهرام شكیبا روی سن آمد و گفت: من پس از سال‌ها بلاخره توفیق شد كه برای اولین‌بار در حلقه‌ی رندان جا شوم. چون آقای شكیبا گفتند به گرانی‌ها بپردازند من كاری به مسوولین ندارم اما مخاطب شعر من ماكارونی است.
تویی كه دراز و زدی رو به گرانی كردی
ماكارونی بی‌نمك بری دیگه برنگردی
ای تو سرت خاك رس
زیاده از سرت سس
بی ظرفیت بی جنبه
خودتو برام نكن اینقدر پف فیل
شكیبا: خانم‌ها حضور كمرنگتری در حلقه‌ی رندان دارن
در ادامه، مینا گودرزی شاعر طنزپرداز به شعرخوانی پرداخت و شكیبا گفت: خانم‌ها از ابتدای درحلقه‌ی رندان حضور كمرنگتری داشته‌اند درحالی كه دوست داریم بیشتر شعرای خانم را در جلسات شعر طنز ببینیم؛ شاید نگاه لطیفی كه بانوان دارند اجازه نمی‌دهد نگاه رندانه داشته باشند چراكه آن‌ها بیشتر حقیقت‌گو هستند درحالی كه لازمه شعر طنز دروغ زیادی است.
صالحی: جنبه زبان فارسی به فعالیت‌های حوزه هنری اضافه می‌شود
در ادامه، صالحی عضو دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری با اشاره همكاری با ناصر فیض در دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری گفت: در دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری قرار است توجه به زبان فارسی كه خیلی جدی گرفته نشده است را مورد توجه دهیم. دانش‌های زبان‌شناسی زیادی امروزه وجود دارد كه ما از آن بی‌خبر هستیم و نمی‌دانیم روایت‌شناسی و نشانه‌شناسی طنز و یا چارچوب‌های نقد طنز چیست. در دفتر پاسداشت تلاش می‌كنیم به تمام جنبه‌هایی كه در حوزه هنری توجه شده است جنبه زبان فارسی اضافه كنیم.
وی گفت: زبان فارسی همان كاربرد و واژه‌هایی است كه روزمره ما با آن روبرو هستیم. ضرب‌المثل‌ها و توانمندی‌های زبانی كه خیلی كم شده است؛ سعی می‌كنیم این توانش زبانی را در حوزه هنری تقویت كنیم؛ این سری فعالیت‌ها گام‌هایی اولیه است كه از سال 60 در ایران مورد توجه بوده است اما گام دیگری وجود دارد كه ما به كدام سمت و سو می‌رویم و چه نیازهای زبانی برای ما اهمیت پیدا خواهد كرد. اینكه رهبر انقلاب اینقدر تاكید بر زبان فارسی دارند و جاهایی می‌فرمایند «زبان فارسی رو به انحطاط است» همه نشان از اهمیت پرداختن به زبان فارسی است.
این پژوهشگر به زبان مورد استفاده شبكه‌های پویا و نهال در برخورد با مخاطب كودك اشاره كرد و گفت: هیچ‌وقت از خودمان نپرسیده‌ایم زبان مورد استفاده این رسانه‌ها چقدر به درد كودكان می‌خورد؛ این واژه‌ها و نشانه‌ها و معناهایی كه در این برنامه‌ها وجود دارد هیچ‌كدام به درد مخاطبین كودكان نمیخورد.
صالحی از برگزاری نمایشگاه «خم گیسو» آثار خط استاد نورزاد و «فارسی و كاریكاتور» علی پاكنهاد خبر داد و گفت: برنامه‌ی دیگری را با همكاری دفتر موسیقی با عنوان «وطن فارسی» تنظیم كرده‌ایم كه به‌زودی از صداوسیما پخش خواهد شد.
وی خاطرنشان كرد: دفتر پاسداشت زبان فارسی یك شورای راهبردی دارد كه دكتر رضامراد صحرایی كه تا هفته گذشته معاون بنیاد سعدی بودند و استاد تمام رشته زبان شناسی دانشگاه علامه طباطبایی است و سركار خانم عظیمی‌فر عضو این گروه هستند.
عظیمی‌فر: باید به عنوان زبان ملی به زبان فارسی نگاه كنیم
عظیمی‌فر دیگر عضو دفتر پاسداشت زبان فارسی با بیان اینكه تحصیلات زبان شناسی دارم و عضو هیئت مدیره انجمن زبان شناسی هستم، گفت: من در گروه زبان و رسانه مركز تحقیقات صداوسیما فعالیت‌های پژوهشی می‌كنم؛ مسائل زبان فارسی به نظرم پیچیده‌تر شده است و زبان‌شناسی می‌تواند در حل برخی مسائل زبانی یا بسیاری از مشكلات به ما كمك كند.
وی تاكید كرد: علوم شناختی حدود 10 سالی است كه در كشورمان رونق گرفته است و علت آن افزایش ابزار است. مهم‌ترین رسالت ما این است كه تمام فارسی زبانان را متوجه كنیم كه سهمی در حفظ زبان فارسی دارند و قرار نیست فقط نهادهای رسمی در این مسیر ما را كمك كنند لذا باید در خانواده و نقش مادران و پدران و مادربزرگان در حفظ زبان مادری اشاره كرد.
وی با تاكید براینكه باید به عنوان زبان ملی به زبان فارسی نگاه كنیم، افزود: هركدام از ما كه زبان فارسی زبان مادری مان است باید نسبت به آن غیرت داشته باشیم و در حفظ آن تلاش كنیم.
شعرخوانی یوسفعلی میرشكاك
در بخش دیگر این مراسم یوسفعلی میرشكاك روی سن آمد و شكیبا در معرفی او گفت: من عزیزان را برای شناخت ابتدایی از شاهنامه و البته اگر دقیق بخواهند آن را ارجاع می‌دهم به كتاب «در سایه سیمرغ» كه اولین كتابی بود كه من درباره شاهنامه از یوسفعلی میرشكاك خواندم.
شنیدم كارتنی را نامرادی
بدزید از یكی بقال پفیوز
گرفتندش به باد مشت و سیلی
چنان كز وی دگرگون شد دك و پوز
به حكم قاضی‌اش در بند كردند
به زندان آب و نان دید آن دبنگوز
نه‌تنها آب و نان، جفتی پتو یافت
به خود می‌گفت هر دم از سر سوز:
به زندان رسته‌ام از بی‌نوایی
خدایا، چشم بد دور از چنین روز
عباس محمد طنزپرداز در ادامه نشست حلقه‌ی رندان
خوف دارم من ز مامور و زناجا، بیشتر
هست ترس من ز ناجا، از نزاجا بیشتر!
دائما اخلال در خدمت رسانی می‌كنند!
صنف ما را می‌كنند افسوس، رسوا بیشتر
دشمن‌اند انگار با صنف شریف سارقین!
ظاهراً دارند با ما جنگ و دعوا بشتر
افسری یكشب مرا دید و گریبانم گرفت
عرض كردم: مخلصم، لبخد زد: ما بیشتر
گفتمش: سركار، «این پیراهن است افسار نیست»
من دارم غیر از این از ما دنیا، بیشتر
گفت: كمتر شعر پروین بهر من بلغور كن
دست‌ها بالا، بیا نزدیك، یالا! بیشتر
نصفه شب اینجا چه میخواهی؟ بگو هان؟ گفتمش:
كار ما شب زنده‌داران، هست شب‌ها بیشتر!
اسماعیل امینی: مسوولین كارشان را به اسم خدا نكنند
در ادامه امید مهدی‌نژاد و نسیم عرب امیری شعر خوانند و سپس اسماعیل امینی روی سن آمد و این شعر سید حسن حسینی «خدا را به طبل خدا كم زنید؛ فزون می‌شود شور شیطانی‌ام» را خواند و گفت: آقایان مسوولین هركاری می‌كنید، بكنید عیبی ندارد چون چند ساله گذشته حرف كسی را گوش نكردید اما این كارها را به نام خدا نكنید بلكه به نام خودتان بكنید و بگذارید خودتان جواب بدهید.
وی گفت: دولت‌های گذشته در فعالیت‌های اقتصادی از اسم امام زمان استفاده كردند و این كار متاسفانه رسم شده است كه اشتباه است.
كتابدار: استفاده گل آقا از صنعت تعریب در طنز
در بخش پایانی نشست شعر طنز «در حلقه رندان» اكبر كتابدار پژوهشگر و محقق درباره طنز و طنزپردازی توضیحاتی را ارائه كرد و گفت: یكی از مباحث كارساز در طنز صنعت تعریب است؛ تعریب یعنی یك كلمه را با شكل دیگری بسازیم؛ مرحوم كیومرث صابری در گل آقا از این صنعت بسیار استفاده می‌كرد.
وی گفت: برای پی گرفتن صنعت تعریب در ادبیات من تصور نمی‌كنم بتوانم چیزی قدیمی‌تر از خزائن ملا احمد نراقی پیدا كنیم؛ معروف شعر او این است كه میگوید «انصاف كجا رفته ببین مدرسه كردند، جایی كه در آن میكده بنیاد توان كرد» او از مجتهدان بزرگ كاشان و صاحب كتاب معراج السعاده است.
