گفت و گویی با «وحید حاج سعیدی»،روزنامه نگار و طنزنویس گلستانی
طنز، چاشنی شیرین داروی تلخ انتقاد است!
در یك نگاه:
یكی از روزنامه نگاران و طنزنویسان همیشه در صحنۀ استان گلستان است كه مطالب طنز و اجتماعی‌اش در تعدادی از نشریات كشوری و استانی منتشر می‌شود. این طنزنویس گلستانی كه البته اصالتی گیلانی دارد، دانش آموخته زبان انگلیسی است و تاكنون بیش از 850 اثر در قالب طنز، داستان كوتاه، مقاله و یادداشت اجتماعی، فرهنگی، ورزشی و ترجمه مقالات علمی در روزنامه‌ها و هفته نامه‌های سراسر كشور به چاپ رسانده است. مجموعه نثر طنز «قبرستان غیرانتفاعی»، عنوان تازه ترین كتاب اوست.
او در طول این سال ها رتبه‌های زیادی هم در جشنواره‌های مطبوعات كسب كرده است. همچنین در سال 91 نیز به عنوان «معلم نمونه كشور» برگزیده شد. در این مجال، گفت و گویی با «وحید حاج سعیدی» انجام داده ایم كه در ادامه می‌خوانید.
*برای ما از سابقۀ طنز مكتوب بگویید و جایگاه طنز مطبوعاتی؟
ــ طنزمكتوب یا طنز مطبوعاتی، اگر چه به عنوان یك ژانر جدید در رسانه های كشور مطرح نیست و دارای سابقه ای قابل اعتنا است، ولی در مقایسه با سایر بخش های نشریات، از پیشینۀ كمتری برخوردار است.
در واقع، مطالبی كه امروز از آنها با عنوان طنز یاد می‌كنیم، در گذشته تحت عنوان مطالب انتقادی منتشر می‌شدند كه خالقان این آثار با در نظرگرفتن شرایط جامعه، كوشش می‌كردند تا انتقادات خود را در قالب گونه های مختلف نظم و نثر با چاشنی شوخ طبعی بیان كنند تا علاوه بر جلب نظر خوانندگان، به نوعی از تلخی انتقاد و یا حتی خشم مخاطبان انتقاد بكاهند.
افراد توانمند فراوانی در این حوزه فعال بودند كه دهخدا در طنز و سیداشرف الدین گیلانی در فكاهیات اجتماعی و سیاسی را می‌توان سرآمد این اساتید در دوره مشروطه قلمداد كرد.
*پس می‌شود گفت كه از زمان مشروطه، طنز رسماً جایگاهی در مطبوعات یافت؟
ــ بله، با توسعه دانش روزنامه نگاری، «طنز» به عنوان یك ژانر رسمی در كنار مقولاتی نظیر: سرمقاله، یادداشت، گزارش، خبر و … جای گرفت و حضور این تازه وارد جدید به روزنامه ها، نگاه های نوین و مسائل جدیدی را با خود به همراه آورد كه از جمله ویژگی های اصلی آن انتقاد از كاستی ها و نابسامانی های جامعه با رعایت حقوق مخاطب و شهروندان و خارج نشدن از دایره اخلاق اجتماعی بود. استقبال گسترده مردم از جراید، به ویژه در دوران مشروطه، باعث شد تا طنز اجتماعی ـ سیاسی در ایران، از این دوران شكوفا شود و این به معنای حضور طنزنویسان متعدد با گرایش‌های ایدئولوژیك ـ سیاسی و اجتماعی در كشور بود.
از این دوره به بعد می‌توان رد پای طرفداران رهایی زحمتكشان و مظلومان از جور ظالمان و مخالفان سرسخت رشوه خواری، رباخواری، فساد، خرافه پرستی، سلطه ستم و استثمار را در طنزنویسی و طنزسرایی ایران پیدا كرد.
*جناب آقای وحید حاج سعیدی ، می‌توانید به تعدادی از چهره های طنز مكتوب این دوران اشاره كنید؟
ــ بله، چهره‌های شاخص ادبی مشروطه مثل: دهخدا، سیداشـرف‌الـدین گیـلانی، ایرج‌میـرزا، عارف قزوینی، بهار، لاهوتی، فرخی یزدی و میرزاده عشقی بودند كه اگر هنوز هم نامشان در بین مردم ایران زمزمه می‌شود یا اشعار و افكار و مقالات شان در حافظه بلند مدت خیل عظیم دوستداران فرهنگ و ادب باقی است؛ دلیلی جز رسوخ و نفوذ فراباور طنز و مطایبات ادبی آنها در دل مردم ندارد.
*خب،برسیم به روزگار بعد از انقلاب اسلامی كه طنزی دیگر و دگرگون شكل گرفت. اوضاع طنز چگونه بود؟
ــ بعد از انقلاب اسلامی نیز طنز در كشور، كم و بیش از سوی طنزپردازان پیگیری شد كه اوج این داستان را می‌توان در اقدام شجاعانه «كیومرث صابری فومنی» در راه‌اندازی مجله گل آقا و سرجمع كردن بزرگان طنز كشور و تربیت طنزپردازان جوان در سال 69 دانست.
رضا رفیع، ابوالفضل زرویی نصرآباد، شهرام شهیدی، دكتر شهرام جوادی نژاد، علی زراندوز، رؤیا صدر، بزرگمهر حسین پور و علی رادمند (دو كاریكاتوریست)… و پیشكسوتانی كه عموماً به رحمت حق رفتند؛ مثل: منوچهر احترامی، دكتر مسعود كیمیاگر، عمران صلاحی، ابوتراب جلی، ابوالقاسم حالت، محمدعلی گویا، عباس خوش عمل (استثنائاً در قید حیات است!)، حسین گلستانی و… از جمله طنزنویسان فعال در نشریه گل آقا بودند. اما با تعطیلی مجله گل آقا در سال 81 چراغ طنز در كشور خاموش نشد و نوقلمانی كه طنز را با قدم زدن در باغ و بستان مصفای گل آقا می‌جستند، خود وارد این عرصه شدند و امروز حرف هایی برای گفتن دارند. من در آن دوران، هر جلد از مجله گل آقا را چندین بار می‌خواندم!
* در كجا می‌خواندید؟….چون اول مصاحبه، نپرسیدیم اهل كجایید؟!
ــ در شهر زیبا و سرسبز لاهیجان چای پرور. بله، من اصالتاَ لاهیجانی هستم و دوران تحصیلات ابتدایی را هم در استان گلستان و در شهر علی آباد كتول در دبستان علوی گذراندم. دورۀ راهنمایی را نیز در مدرسه آیت الله طالقانی و دورۀ متوسطه را در پرقدمت ترین دبیرستان آن زمان شهر، دبیرستان جابر، به ثمر رساندم . قلم من، نویسندگی را از دوران دبیرستان آغاز كرد و زمانی كه امتحان انشاء داشتیم، تا جایی كه وقت و كاغذ داشتم، می‌نوشتم!
در دوره ای كه برنامه‌های تلویزیون، محدود به نمایش چند فیلم و كارتون تكراری بود، ورزش و نویسندگی برای من اولویت بودند و ازهمان دوران به نوشتن علاقه مند شدم. یكی از دلایل علاقه من به نویسندگی، توانایی نویسنده در ابراز عقیده و خلق راهكار و ارائه پیشنهاد در موقعیت های مختلف است. از طرفی، این كه شما بتوانید ذهنیات خود را در قالب یك متن یا نوشته با دیگران به اشتراك بگذارید، یك حس مثبت و جذاب است.
*آقای وحید حاج سعیدی ، در خود مدرسه هم فعالیتی در زمینۀ طنز یا كلاً نویسندگی داشتید؟
ــ بله، در همان دوران مدرسه، به كمك همكلاسی هایم روزنامه دیواری تهیه می‌كردیم و در سال های پایانی دبیرستان نیز پا را فراتر از مدرسه گذاشتم و مقالاتی از مجلات خارجی ترجمه و برای مجله اطلاعات هفتگی ارسال می‌كردم. تا آنكه بالاخره درسال 74 مدرك فوق دیپلم زبان انگلیسی را از مركز تربیت معلم دكتر شریعتی ساری اخذ كردم و به كسوت شریف معلمی نائل آمدم.
یك سال بعد هم وارد دانشگاه ارومیه شدم و سال 1378 با مدرك كارشناسی زبان انگلیسی از این دانشگاه فارغ التحصیل گردیدم. و اما فعالیت رسانه ای و نوشتن در جراید را از سال 1376 و در همان دوران دانشجویی و با نشریۀ «امانت» در شهر ارومیه آغاز كردم.
*به نظرم بعد دانشگاه، شروع به فعالیت رسمی و همكاری مستمر با مطبوعات كردید؟
ــ درست است. من بعد از پایان دانشگاه، همكاری ام را با نشریات معتبر كشوری، مثل: اطلاعات، كیهان، جوان، مجله رشد و … با ارسال مقالات اجتماعی و آموزشی، به صورت جدی آغاز كلید زدم و در سال 97 بعد از دو دهه فعالیت رسانه ای حرفه ای و كسب تجربه در این حوزه، ماهنامه ای استانی به نام «مشروح اخبار» را راه اندازی كردم كه سردبیری آن را نیز خودم برعهده گرفتم.
*تاكنون چه كتاب هایی از شما منتشر شده و در چه زمینه هایی است؟
ــ بله، من علاوه بر نوشتن در جراید، در حوزۀ نگارش كتاب هم دستی بر آتش دارم و تاكنون سه كتاب به نام های: «قبرستان غیر انتفاعی» با مقدمه استاد رضا رفیع با موضوع طنز، «داستان های كوتاه» و «یادداشت های یك روزنامه نگار» از من به زیور طبع آراسته شده است. همچنین در سال 1391 به عنوان معلم نمونه كشور برگزیده شدم و از سوی رئیس جمهور وقت مورد تجلیل قرار گرفتم.
