عباس احمدی، شاعر طنزپرداز كشور، گفت: در دهه 80 شتابزدگی در انتشار كتاب‌های شعر مذهبی رخ داد و آثار منتشر شده در آن دوران به‌تنهایی با حجم تمام شعرهای مذهبی تاریخ ادبیات برابری می‌كند.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری حوزه هنری، 128اُمین نشست «دگرخند» با موضوع ادبیات آیینی با نگاهی به اشعار و نوشته‌های آیینی شاعران و نویسندگان طنزپرداز و با حضور اكبر كتابدار و عباس احمدی دوشنبه 30 مهرماه در حوزه هنری برگزار شد.
اكبر كتابدار، پژوهشگر و روزنامه‌نگار، در ابتدای این نشس با بیان اینكه برای ورود به موضوعات دینی باید چند نكته را در نظر گرفت، اظهار كرد: طنز اهدافی دارد و در قرآن كریم هم وقتی از تشبیهات، كنایات و استعاره‌ها و تمثیل استفاده می‌شود، می بینیم كه به موضوعاتی پرداخته می‌شود كه نخست لبخندی بر لب مخاطب بنشیند و همچنین انتقاد سازنده و آموزشی هم داشته باشد.
وی ادامه داد: پرهیز از چند نكته ضروری به نظر می‌رسد. نخست این كه شعر آیینی منافاتی با موضوعات دینی و مذهبی نداشته باشد. حقوق مسلمان‌ها را زیر پا نگذارد. كسی را به خنده نگیرد و یا كسی مورد تمسخر و توهین قرار نگیرد. در مثنوی نمونه های زیادی داریم كه شوخی هایی خیلی لطیف و ظریف با موضوعات دینی انجام می‌شود. خیلی از شاعران درباره ماه رمضان هم شوخی كرده اند، بدون اینكه توهینی صورت گرفته باشد.
كتابدار با تاكید بر اینكه شعر آیینی را نمیتوان تنها شعر مذهبی دانست، عنوان كرد: آیین های ملی و قومی را می توان زیرمجموعه موضوعی شعر آیینی دانست.
وی همچنین گفت: شعر مذهبی از صدر اسلام وجود داشته است. نخستین شاعری كه برای شهدای كربلا شعر گفته، ابواسحاق كسائی است. در عصر صفویه فضا باز می‌شود و همه چیز تغییر می كند و عزاداری برای اباعبدالله‌الحسین(ع) و یارانشان آزاد می‌شود. در همان دوران محتشم كاشانی با شعر خود، دیگر شعرهای عاشورایی را به سایه می‌برد.
این محقق و پژوهشگر تصریح كرد: مطالب طنز آمیز در قرآن كریم هم آمده است. برخی شاعران طنزپرداز امروز نگاه قرآنی دارند و انتقاد سازنده با ایجاد نشاط روحی و در كنارش آموزش را مدنظر قرار داده اند. بسیاری از شاعران طنزپرداز كه بیشتر به طنز شناخته شده‌اند، آثار آیینی ارزنده‌ای دارند.
عباس احمدی، شاعر طنزپرداز، نیز با اشاره به اینكه ادبیات آیینی واژه‌ای بود كه از دهه 80 وارد ادبیات معاصر شد، اظهار كرد: هر چند پیش از آن هم این ادبیات را داشته‌ایم، اما افرادی مانند محمدعلی مجاهدی سردمدار شكل‌گیری عنوان شعر آیینی بودند.
وی افزود: ادبیات آیینی می‌تواند گستره فراوانی داشته باشد و شامل مناجات، سوگ، مدیحه، مدح، ستایش و آیین های ملی و مذهبی باشد. آن چیزی كه در این جلسه مدنظر است، این است كه درباره شعر مذهبی صحبت شود.
احمدی درباره درون‌مایه‌های اشعار مذهبی كشور گفت: یك بخش از اشعار مذهبی به شعرهای توصیفی محض اختصاص دارد، شعر عاطفی تغزلی كه بعد از انقلاب خیلی استفاده شد نیز بخش دیگری از شعر مذهبی است. دسته سوم هم مربوط به شعرهای ادراكی و معرفتی می‌شود.
این شاعر خاطرنشان كرد: در دهه 80 گسترش عجیبی در رابطه با شعر آیینی و مذهبی داشتیم و مفهوم جدیدی به نام شعر هیئت هم در این میان وارد شد. شعر هیئت باید عوام‌فهم و قابل ارائه در مجلس باشد. در دهه 80 شتابزدگی در انتشار كتاب های شعر مذهبی رخ داد و آثار منتشر شده در آن دوران به تنهایی با حجم تمام شعرهای مذهبی تاریخ ادبیات برابری می‌كند.
احمدی با تاكید بر اینكه شعر آیینی امروز در نوع نگاه و زبان با گذشته متفاوت است، گفت: امروزه در شعر هیئت «بحر طویل» دوباره مرسوم شده است. تركیب‌بند، ترجیع بند، مسمط، قصیده و قالب‌هایی از این دست هم مرسوم شده‌اند و البته معتقدم احیای این قالب‌های شعری حركت خوبی است.
وی اظهار داشت: رویكرد طنز به مفاهیم مذهبی، حركت بر روی لبه تیغ است. باید توجه داشته باشیم كه از حد خود و از دایره توحیدی خارج نشود. ابوالفضل زرویی نصرآباد، ناصر فیض و بسیاری از شاعران طنزپرداز امروز، اشعار زیبایی در زمینه آیین‌ها و مذهب دارند.
مدیریت و اجرای این برنامه بر عهده مهدی فرج‌الهی، شاعر و مجری رادیو بود.
