گفت و گو با «وحید حاج سعیدی» طنزپرداز گلستانی/بخش دوم

طنز، شیرین ترین و ملایم ترین شیوه انتقاد است

بخش دوم و پایانی

*گویا فقط هم در قالب طنز نمی نویسید و در زمینه های مختلف، مطلب و نوشته دارید؟
به قلم من تاكنون قریب به دوهزار نوشته در قالب های مختلف در جراید كشوری و استانی منتشر شده است. هرچند برخی از این نوشته ها در قالب یادداشت، سرمقاله، مقاله، گزارش و ترجمه منتشر شده اند، ولی عمده آثار من در حوزه طنز مكتوب است و در تعدادی از نشریات كشوری و استانی مثل: مهد تمدن، گویه، كرانه شمال، آراز، بشارت یزد، بشارت كیش، سپهر ایرانیان، وقایع استان، زعفران، ولایت قزوین و … دارای ستون ثابت طنز روزانه هستم.

*ولی احتمالاً به نوشته های طنز بیشتر گرایش و علاقه دارید؟
دقیقاً!…قلمزنی من، بیشتر در حوزه طنز منثور – آن هم از نوع ژورنالیستی – با نگاه انتقادی است. رویكرد اصلی و پایه و اساس طنزهای من اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و سیاسی است و علیرغم اینكه در آثارم گرایش ملایمی به جناح اصولگرا دیده می شود، ولی در بین روزنامه نگاران، به یك نویسنده مستقل و منتقد بی طرف شناخته می شوم. تا كنون نیز دربیش از 60جشنواره مطبوعاتی، فرهنگی و علمی، حائز مقام های برترشده و همچنین دبیر و داور چندین جشنواره در حوزه ادبیات بوده ام.

من آشنایی با رضا رفیع و الگوبرداری از آثار ایشان را نقطه عطفی در زندگی حرفه ای و رسانه ای خود می دانم و معتقدم كه اعتماد رضا رفیع در انتشار آثارم در روزنامه اطلاعات، یك پشتوانه معنوی است و درایجاد انگیزه برای ادامه مسیر، تاثیر بسزایی داشته است. من با این كه در روزنامه ها و نشریات متعددی دارای ستون طنز ثابت هستم و برخی از آنها هر روز مطالب مرا چاپ می كنند، ولی هر سه شنبه منتظر چاپ مطالبم در صفحه «طنزستان» ضمیمه ادب و هنر روزنامه اطلاعات هستم كه استاد رضا رفیع دبیری آن را برعهده دارد. در واقع، چاپ آثارم را در روزنامه ای مثل اطلاعات باقدمتی نزدیك به یك قرن، چیزی شبیه به مهر تائید اصالت كالا می دانم!

*چه احساسی دارید كه سالهاست طنز می نویسید؟ حس می كنید كه كاملاً پخته شده اید؟
هر چند كه با بیش از بیست سال قلمزنی در حوزه مسائل اجتماعی، به ویژه طنز و كسب جوایز متعدد مطبوعاتی در جشنواره های مطبوعات كشوری و استانی، عده ای مرا به عنوان یكی از افراد مطرح در این حوزه می شناسند، اما خودم چنین باوری ندارم و معتقدم كه هنوز در ابتدای راه هستم و این كه خود را طنزپرداز بنامم، خودش یك طنز است!

*می توانیم تعدادی از ویژگی های طنز شما را از زبان خود شما بشنویم؟
راستش در بررسی آثار طنز من می توان به طرح دیدگاه های انتقادی نسبت به ناملایمات و نابسامانی های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه اشاره كرد كه هم موجب خنده و تفكر مخاطب و هم نیشتری به مسئولان و دست اندركاران جامعه است. من درجایگاه یك طنزپرداز متعهد، علیرغم این كه دغدغه توسعه جامعه و عدالت پروری دارم، هیچگاه پای را از دایره ادب خارج نگذاشته و قلمم را به دروغ نیالوده ام. می گویند كه طنز من نیشدار، ولی شیرین است. حتی یكی از مسئولان كه مورد انتقاد طنازنه من قرار گرفته بود، می گفت كه اگر چه به شدت عصبانی شدم، ولی تا پایان نوشته می خندیدم!

در مجموع، ایجاز، سادگی و روانی آثار من و پرداختن به موضوعاتی كه اكثریت جامعه درگیر آن است و مختص قشر یا عده خاصی نیست، باعث شده تا نوشته هایم در جراید و سایت های خبری، مخاطب فراوانی داشته باشد. از دیگر اشتغالات قلمی من، همكاری با نشریات استان های سراسر است. چرا كه در اكثر استان های كشور، حداقل یك نشریه یا پایگاه خبری به انتشار آثارم می پردازد!

*به عنوان حسن ختام، یك تعریف كاربردی از طنز داشته باشید.
به نظرمن، طنز شیرین ترین، ملایم ترین و كاربردی ترین شیوه انتقاد است و معتقدم كه اگر جامعه ای انتقاد طنزآمیز را نپذیرد، باید به آزادی بیان در آن جامعه شك كرد. من در مقدمه كتاب قبرستان غیرانتفاعی خود هم در باب طنز مكتوب، چنین نوشته ام كه:

«طنز مكتوب را می‌توان یكی از پرمخاطب‌ترین ستون‌های یك نشریه یا رسانه نامید كه طرفداران زیادی دارد و تقریباً اكثر مخاطبان،خواندن این بخش را در نشریه از دست نمی‌دهند. كوتاهی و ایجاز، جذابیت و لطافت، توانایی ورود به حوزه‌های مختلف، داشتن هماهنگی با ذائقه بیشتر افراد جامعه، به روز بودن، بیان درد دل اكثریت جامعه و…. ازجمله دلایل رغبت خوانندگان مطبوعات و رسانه‌های مجازی به خواندن مطالب دارای محتوای طنز محسوب می‌شوند.»

*از جایگاه كنونی طنز در مطبوعات فعلی هم بفرمایید.
متأسفانه هنوز بسیاری از روزنامه‌ها و جراید فاقد یك ستون طنز ثابت هستند و تعداد روزنامه‌های كشوری كه طنز ثابت و روزانه دارند، بسیار ناچیز و اندك است. بسیاری از نشریات حتّی با وجود داشتن سابقه طولانی، از ورود به این حوزه اِبا دارند و آن را با سیاست‌های نشریه خود در تضاد می‌بینند! در صورتی كه گفتم، طنز، ملایم‌ترین، شیرین‌ترین و در مواقعی مؤثرترین نوع انتقاد و به قول قدما تكامل یافته ترین وجه نقد است كه می‌تواند بدون ایجاد تنش و مخاصمه، به بررسی و معرفی ایرادات و معضلات یك جامعه بپردازد و سایرین را از وجود این معضلات و كاستی‌ها آگاه كند.

*و حرف پایانی چی دارید برای ما؟
در پایان، امیدوارم كه مسئولان و حتی مدیران مسئول نشریات، نگاه جدی تری به مقوله طنز داشته باشند و با حمایت از طنز و طنزپردازی، راه را برای علاقه مندان به حوزه طنزنویسی هموار سازند و نگاه اهل قلم را به آثار طنز صیقل بخشند. شاید حمایت ویژه از نشریات در راه اندازی ستون طنز ثابت، انتشار ویژه نامه های تخصصی طنز و افزایش تعداد نشریات طنز، بتواند در توسعه این ژانر خواندنی و تاثیرگذار، مثمر ثمر باشد.