سید اشرف‌الدین گیلانی (نسیم شمال)

تولد: 1249 ش 1287 ق در قزوین - وفات: 1313 تهران

او پس از مدتی به معروف‌ترین، مشهورترین و محبوب‌ترین شاعر و سراینده اشعار طنزآمیز و انتقادیِ دوران مشروطه تبدیل شد و روزنامه‌ نسیم شمال به شهرت فراوانی رسید.

1399/04/11
|
00:19
|

او در كودكی یتیم شد و در جوانی به عتبات رفت. وی پس از پنج سال راهی تبریز شد و پس از آموزش علوم متداول، ساكن رشت گردید. اشرف‌الدین پس از مدتی به سبب داشتن روحیه وطن خواهی و نیز استعداد و قریحه شاعری، تصمیم به چاپ و نشر روزنامه‌ای به نام نسیم شمال گرفت و آن را از شهریورماه 1286 ش، نه ماه قبل از به توپ بستن مجلس منتشر كرد.

سید اشرف‌الدین حسینی پس از مدتی به معروف‌ترین، مشهورترین و محبوب‌ترین شاعر و سراینده اشعار طنزآمیز و انتقادیِ دوران مشروطه تبدیل شد و روزنامه‌اش به شهرت فراوانی رسید. این روزنامه به اندازه‌ای در میان توده مردم محبوبیت یافته بود كه مدیر آن را نسیم شمال می‌خواندند و همه این‌ها حكایت از اخلاق و صدق عقیده سید در دفاع از وطن و مردم بی پشت و پناه و حمایت به تمام معنی از طبقات زحمتكش مردم دارد.

او مسائل جدی را در غالب فكاهی همراه با طعن و طنز و كنایه به نوعی كه هر كس از توده مردم آن را می‌فهمید و احساس می‌كرد، مطرح می‌نمود. این روزنامه كه نزدیك به بیست سال منتشر می‌شد، پس از مرگ سیداشرف الدین نیز مدتی انتشار یافت. سرانجام در سال 1306 ش شایع شد كه به بیماری جنون مبتلا شده است. به این بهانه او را به تیمارستان بردند و چند سالی در حال بیماری و تنگدستی زنده بود تا این كه در روز بیست و نهم اسفند ماه 1313 ش برابر با ذی‌حجه 1352 ق در 64 سالگی درگذشت.

***

نسیم شمال

نشریه‌ای اجتماعی و سیاسی و طنزآمیز بود كه سید اشرف‌الدین حسینی گیلانی در دوران جنبش مشروطه ایران ابتدا در رشت و سپس در تهران منتشر می‌كرد.

بخش زیادی از مطالب نشریه را شعرهای ساده و روان و گاه عوامانه سیاسی، اجتماعی و مذهبی تشكیل می‌داد. اشرف‌الدین قزوینی مطالب روزنامه را به نام‌های مختلف امضا می‌كرد. از جمله هوپ هوپ (كه یادآور تأثیرپذیری او از میرزا علی‌اكبر صابر بود)، فقیر، خرابعلی میرزا، لات‌ولوت، یتیم‌جوجه، میرزاقشون‌علی، محروم‌الحقوق، آكل‌الوقفیات، و ده‌ها لقب طنزآمیز دیگر. بسیاری از شعرها و مطالب نسیم شمال، ترجمه یا اقتباسی از اشعار و مطالب نشریه ملانصرالدین بود كه در تفلیس به تركی منتشر می‌شد. نسیم شمال با انتشار ترجمه‌های این اشعار خواننده فارسی زبان را با مضمون‌های مطالب ملانصرالدین نیز آشنا می‌كرد.

دسترسی سریع